Ngundam maa ne ɓeey doo juutde tan maayde maa ne ɓeey doo ɓadaade.

Nguurndam maa ena ɓeey doo juuɗde tan maayde maa ne ɓeey doo ɓadaade

lewru fof, yontere fof, ñalawma fof,
aɗa joogii feere hesere, yiɗde hesere, anniya keso, miijo heso, kala ko cohlu ɗaa, so alla walliima a heɓii, tan ɗoon e ɗoon tuuya maa gasii a añcii. miijaade maayde, hay sahaa, gooto a meeɗaani haalde, 

e Hakkile maa hay sahaa gooto meeɗaani arde.

Nde pin ɗaa fof ɓooyngol maa e
oo aduna ina ɓeey-doo juutde tee nguurndam maa  ne ɓeey-doo raɓɓidde.

Yeru : so tawii ko hanki waɗo-maa e aduna hee balɗe tati, jonte tati, lebbi tati, walla duuɓi tati,  wadde hannde waɗiima e oo aduna balɗe nay, walla duuɓi tati, pawɗi ñalawma.. 

kono faam balɗe ɗe keddoro-ɗaa ne ɓeey-diima raɓɓidde, maayde-maa ne ɓura kadi ɓattaa-dema ɗum ko ñande fof waftu fof e hojom fof Ko noon yahrata haa-no gasi fof

Sahaa ne ɓenna tan, aduna ena anndina en ken mee-ɗaa anndude, ena holla en ken mee-ɗaa yiyde, ɗuum ko aduna way noon…

Pulaar wiyi"
«mo maayaani gas-naani tageede»

mbee-ɗaa junngo maa yimɓe fof, goytii-ɗoma fof, e birtii-ɗoma fof,

mballaa yimɓe fof,  njurmo-ɗaa neɗɗo fof, won e sahaaji hay hoore-maa njejji-taa alla e caɗeele, yimɓe woɗɓe wonnde haaju-maa.

Allay-maa yidde adaade, safrude caɗeele yimɓe woɗɓe, hade maa safrude caɗeele-ma… aan e hoore maa?

Kono ender ɗuum sahaa gooto ara tan ngonaa e naam-ndaade, e naamndi-taade, hoore-maa.

mbele miin won miijo too-ɗomi.

mbele miin won neɗɗel gootel tan mo hakkille mun woni e am

miijo-ɗaa miicco-ɗaa haa ɓooya mbi-yaa alaa.

Yimɓe-ɓee kay kala no keɓi e maa koɓe njiiyloto-noo, ɓe njejji-tiima.

ɓe mbeddirto-maa kono kurjuru
mo alaa hay nafoore wootere-nih.

mbaɗaa ko mbaaw-ɗaa e ko mbaawno-ɗaa fof mbele yimɓe-ɓee ne keɓa e maa ko njiɗi-koo.

Kono aan hay gooto yiy-taa heen muusalla-maa e caɗeele-maa.

kono ɓe ngan-ndaa hay aan e hoore maa, kaa neɗɗo a timmaani won e sahaaji aɗa jogoo caɗeele ɗe a waawa-naa hoore-maa.

aɗa sohli neɗɗo mballoo woma e keɗotoo-ɗoma, mbattoowo e maa hakkiile, no mbattir-ɗaa e woɗɓe [hakkille-nih]

Tawee min to facebook

«..... Puular e Puularedje.. »

Ndeke mo cikkaten o wonaa oon woni baasɗo.

Hol ko woni hol mo woni baasɗo

     ~ GOONGA E GOONGA~
Ndeke mo cikkaten oo, wonaa oon woni baasɗo. baasɗo kam wonaa mo cikkaten o, 

Sibu baabiraaɗo gooto keewɗo jawdi no feewi, so en njiɗii mbiyen «galo» meeɗiino wiyde ɓiyum mami holloye yimɓe waasɓe tampuɓe ena ngoodi e oo aduna. 

Tee kadi kala no miijori ɗaa, ɓe ɓurii ɗoon e baasal. 

←JOONI NOON  BAABIRAAƊO O,

felliti nawde ɓuyum oo. njillu e nokkuuji ɓurɗi waasde e nder leydi maɓɓe.

       ← E WIYDE MAKKO →
ndeen ɓe ƴettii laawol ɓe ngonii e yahde, haɓe ngari e nokkuuji ɗi  baabiraaɗo oo, wiyata ko waasɓe ɗii,  addimo ɗo yiɗnoo addudemo ɗoo, wonee hollludemo ko yiɗnoo hollu demo koo. 

O addimo koy diiwaan demeteeɗo o wonee holludemo yimɓe remooɓe yiɗɓe demal yimɓe wurɓe e ndema mum’en kadi hoɗɓe e gese mum’en.

koy demal mum’en hee ñaamata ko heen Njarata, ko heen kol tata, ko heen kumtata haajuuji mum’en fof.

ɓe ngoni toon, Ɓe ɓooyii toon yirlaade haɓe ndaara no yimɓe ɓee ndemirta, to mbaalata,  e hol no nguurdi  toon e ndee ladde Ekn… 

Caggal ɗum ndeen ɓe njanti e laawol ɓe ngoni e artude e laawol he noon baabiraaɗo o naamndii, ɓiɗɗo o, wiyi"ɓiɗɗo o a yiyi de, mi wiynoma yimɓe tampuɓe ena ngoodi, e oo aduna yimɓe waasɓe ena ngoodi heen. 

Ayɓee yimɓe ɓe alla hollu maa hannde. kala to miiji ɗaa e kadi  no miijiri ɗaa baasal, kamɓe kam ɓe ɓurii ɗoon, won kaa anndaa heen nih haa heewi ɓinngel am. 

Ɓiɗɗo o ndaari baabiraaɗo o haa ɓooyi tukkiii, leeli tukkitaade kadi nde tukkitii haydara haalaani. 

Baabiraaɗo o wiymo ko mbiiyɗaa haalanam « hol ko njanngu ɗaa e ko njiyɗaa hannde koo fof e heewde. 

«ɓiɗɗo o wiymo" baaba enen eɗen njogii "weenndu" galle men to looti ɗen (picine)...

kamɓe ne  kadi…haɓe njogii maayo toɓe lootii. So jamma arii eɗen njogii lampaaji.
kamɓe haɓe njogii, lewru e koode.

So en keeyɗii ko maa cooden ñamnde nde mbaawen ñaamde... Kamɓe koy ndemaandi maɓɓe, ɓe nguuri ɓe nguuraani e njiggaandi.

Enen ko ɓale ndeeni en, Kamɓe ko banndiraaɓe maɓɓe. Enen ko teleeji e rajooji njeewti en. njeew-titten Kamɓe kam ko yiɗɓe e sehilaaɓe njeewtiɓe.

..... « Ɓiɗɗo o jokki heen...... 

« baaba ajaaraama no feewi, sibu hannde kam a holii kam aduna oo fof ko enen ɓuri heen wonnde waasɓe.. 

   Tawee min to YouTube 👇

         Renndo fulbe

To Facebook  👇
Pulaar e pulareeje

Ndaar no defte pulaar fulfulde loowirtee e android

Ndaar no defte pulaar fulfulde loowirtee e android 
Holno defte pulaar keɓortoo e internet

Hay gooto e men timmaani

 Neɗɗo naati koy hoɗannde hesere, hoɗannde niɓɓere, caggal nde jibinaa. 

ɗoon e ɗoon neɗɗo fuɗɗoo, yiyde ko taarii ɗum, e ko hurlii ɗum, taw haydara alaa ko anndi heen. 

hoore e hakkile fo hay ganndal gootal alaa heen, yaha haa ɓooya, neɗɗo yalta ena yaha e laabi ena lemoo ne hooy-noo, huccana suudu jaŋngirdu, ko ɗoon jibinegol mun kuftidinngol fuɗɗa too. 

naatana mawnude ko aldaa e seesa aldaa e seeɗa, duuɓi mun ne ɓeeydoo tan, Hakkile ena mawna taw kadi ena yaadi e ganndal, pinal ne ɓeeydoo,, 

ɗoon neɗɗo o ɓura nanndude, nofeewi e neɗɗo tan naatɗo e hoɗannde mawnde, taw kadi ena wonndi e Niɓɓere heewnde kul-lalaaɗe cariiɗe {kore ɗe cuwaa taw wawteede}...  

ɗoon neɗɗo ina tina e hoore mun ena joogii naamnde keewɗe, kono alanaa ɗum hay jaabowol gootol. 

kono aduna ne yaha nguurdam addee, ina ɓeeydoo juutde, ɓooygol mun e ndee hoɗannde niɓɓere, ne ɓeeydoo juutde,, 

neɗɗo fuɗɗoo etaade wawdute

won heen kore, mbele ena humpi too ko woni toon. 

ko noon ne kadi neɗɗo fuɗɗortoo, anndude nafoore won heen e kul-lalaaɗe, haa watta huutoraade ɗumen. 

caggal ɗuum kadi yaha haa ɓooya neɗɗo wona e miijaade, e miicci-ndaade wiya e ɓernde mun wonko nganndumi

haa heewi Kono komi andaa ko kadi ina heewi famɗaani. 

ko hono nii, miin e yonta men hannde kaani wuurdude ko ngoo miijo kaan ɗen jogaade. 

Ko ɗuum kaan ɗen joottoraade.

neɗɗo haani adaade, etaade anndude fof ko hoore mun, holi kañum, holko addi ɗum, holto ummii, holko saabii garal mun e oo aduna ndaarta heen jaabowol. 

reftina heen etaade anddude ko taarii ɗum, e ko hurlii ɗum,  baŋ yoo baŋ, gila ko woni fodde mum e ko wonaa fodde mun, ko foti wadde e ko fotaani wadde, ko foti reende, e ko foti reentaade. 

 e geɗe paɗɗe ɗum janngo. 

Sibu guurɗo fof ko maayoowo, 

« ken hoɓɓe, en ngonaa hoɗɓe, tee koɗo kala asli mun ko hootde to ummi noo »

maa en ngummo e oo aduna no ngara ten ndee en tinaani, so eɗen njaha kadi ko noon maayde bettata kono wayno taako so ina ara, ko noon kadi ngoppir ten ɗoo, geɗe keewɗe ɗe tawɗen ɗoo kaawniiɗe, 

ɗe en nganndaani en ngannda-naani, e naamne keewɗe n

ɗe hay jaabowol gootol en keɓanaani. 

HOLKO ƊUUM FIRTANTA MIN MIIN E YONTAM HANNDE. 

e yimɓe hono a men. 

«ɗuum firti»

1. Ko neɗɗo alaa ganndal, alaa needi  so tawii jannginaaka kadi etaaki  waawde, etaaki anndude etaaki humpitaade, 

         

2. poɗɗen ko wonnde yimɓe yaŋki-niimi, mbaasen wonnde mawni-kiniiɓe, hoto kulen, hoto kersen, wiyde eɗen nganndi ko nganndu ɗen, so en njiɗii, kadi ɓeeydude ganndal men hoto cuuren majjere men. 

hoto kulen, hoto kersen wiyde en nganndaa ken nganndaa, 

ko ngon ɗen koo, njaɓen ko ɗuum ngon ɗen ko mbaaw ɗen koo, njaɓen ko ɗuum mbaaw ɗen ko nganndu ɗen koo, kadi

njaɓen ko ɗuum nganndu ɗen. 

Ko nii tan mbaawir ten ɓamtaade, ko nii tan mbaawir ten anndude ken nganndaano. 

Ko nii mbaawir ten heɓde ko ndaarta ten. 

Caggal nde en ngandaa fof en paama taa fof en nana taa fof

hoto nanen toc tan mbiyen fusii

hoto nanen tol tan mbiyen helii

Jam arii fooftere arii tampere gasii caɗeele ngustiima.

Jam arii, fooftere arii, tampere gasii caɗeele ngustiima. 

Gila telefoŋ android ari, wayli ko heewi, e nguurdam men yooli kadi ko heewi e kuutorɗe men ndeen.

Ɓeeydi e men ngaameela e welsi ndaare e  fannuuji keewɗi,

Telefoŋ android: nde wonnoo ina famɗi, yanti heen kadi ina farwi, ena tiiɗi njooɗo ɗaa ñalawma haa gasa taw alaa mo nan ɗaa ena woya, telefoŋ mun, saamii, majjii, walla wujjaama, 

Tee kadi so on teskiima ko ɓuri heewde e men kaaɗa taa tan, e woyde telefoŋ majjii, wujjaama, samii, alaa sibu telefoŋ android Heewaani yahde gooto heewaani kadi yahde ɓolo. 

Kala mo njiyi ɗaa, ina sunii wonnde telefoŋ mun majjii, so a ndaarii gonɗi mun maa taw wonaa telefoŋ oo, tan woyata. 

Ko ɓuri heen heewde, ngoyata ko niimeruuji sehilaaɓe mum’en majji dii heen niimeruuji bandum en njaadii heen.  Ekn… 

Ko wayno am en nii kam ngoyata heen ko fotooje mum’en  jimɗi e vidooji mum’en fof njehii haa laaɓi cer. 

« JIMƊI, VIDOOJI, E Geɗe GOƊƊE MAA EN NGARTOY HEEN SAHAA GOƊƊO »

hannde ɓura ten haalde, ko ko  fayti e niimeruuji telefoŋ. 

Mbele neɗɗo ena waawa heptude, walla yiytude, niimeruuji, banndum en e  sehilaaɓe mun, so tawii telefoŋ mum android majjii, walla wujjaama hay so ko tawii alaa ɗo winndu noo  ɗum, e nokku goɗɗo sibu jooni yimɓe ina ngaamani ɗum... 

So tawii ena woodi,  kadi ena wona hol no ɗum siforii, hol no waɗirtee,,,,,,, 

JAABOWOL MEN KO ENA WOODI, KADI ENA WONA.. 

Ko huunde newiide no feewi wonande gannduɗo. So tawii, aɗa jogii «compte google»

tan aɗa waawi hisde e ɗuum.. 

Mi wiyi taa a won taa woy telefoŋ majjii, wujjaama walla saamii,  kono kam a won taa, woy niimeruuji maaɗa fof njehii a ronkii… yiytude... 

Holno poɗ-ɗaa wadde haa niimeruuji maa fof naata e 

« compte maaɗa google» sibu heewɓe moofti nuumeruuji sehilaaɓe mum’en koy niimero mum’en telefoŋ. 

Wadde joomun waylitto tan niimeruuji ɗii fof e compte mun google laawol gootol haala gasii..... 

So a yiɗii wattude heen niimero keso kadi ko noon..

.

Ko aduna oo, jooni faaɗi walla ko ɓerɗe yimɓe ɓee, fof njoori yurmeende gasi heen haalaaɓi,

Ko aduna oo, jooni faaɗi walla ko ɓerɗe yimɓe ɓee, fof njoori yurmeende gasi heen haalaaɓi, 

Hay ko renndaa so ina feccee yimɓe ponnde-taake heen,,, 

Tampere jooni ena heewi, nguurdam aduna jooni ena muusi, hay gooto waawa naa hoore mun, mi haalani wattude heen ko woɗɓe. 

Mo njiyi ɗaa fof ena doga taw dartaaki, ena dogana hoore mun ɓesngu mun e banndum en. Fooftere alaa sibu jonnde tan yonaani fooftere… 

Foofata ko ɓernde, kono kadi ko maa Hakkile yeeda ɓernde foofta..... 

ballal e ballondiral jooni ko nan nanti wonti, yiyde ɗum wonaa huunde weeɓnde...  

Moni fof, moni kala,  woƴaa woƴi ɗum ko hoore mun. 

Fulɓe ina keewi wiyde"

so poɗɗe ɗiɗi, mbaddaama e jeeyngol wootere heen fof woyata ko hoore mun... 

hol to yimɓe pay, so gooto fof sikkii ko goɗɗo oo, woni tampere mun, sabii caɗeele mun. ɗuum ko huunde hulɓi-niinde ko enen fof kaani reenaade e reentaade ɗum.. 

Ngartiren Hakkillaaji men ngannden aduna ñiɓaaki ko ko ɓaarii. 

Ko moƴƴude jikku e laaɓde ɓernde tan woni ko moni e men kala haani waade....  

http://app.appsgeyser.com/5744712/weendu.             

Weli hiwde ko ndariiba

Weli hiwde tan ko ndariiba. 

Mbeɗa heewi nande, yonta ko maa daroo yaada e jaamaanu. 

Mbele ɗuum, wonaa hanki wonnoo mbele ɗuum, wonaa hanki woodnoo, 

Sibu yonta men hannde yaadaani e jamaanu,  yonta aaaamen hannde, rew e jamaanu, 

Ko ɗuum saabii ko heewi e hanki men woni koy yoolaade. 

En ndewii e jamaanu, haa en naatii, e niɓɓere nde en ngandaa, en nganndaano tee ɗuum alaano e hanki men,  yaltude men  heen hannde. wonan taa en huunde weeɓnde

sibu GENO rokkiri, neɗɗo gite ɗiɗi, e hunuko wooto… ko mbele koo heɗotoo ne ɓura koo haalata koo heewde, 

GENO rokkiri neɗɗo Hakkile, ko haa waawa seerndude, ko boni e ko moƴƴi, haala ko moƴƴi waɗa ko moyƴ, reenoo reentoo, ko boni. 

Yonta men jooni way kono yonta mo alaa hoore alaa laasi nii, yonta mo nganndu ɗaa hay so tawii, wonko yiɗi alaa ko salii. 

yonta mo waawaa seerndude ko boni e ko moƴƴi, Yonta mo yuurnotaako yurmotaako, ƴeewtotaako, ƴeewndit-taako yonta mo nganndu ɗaa, hay so ina jogii mbaawka e ganndal etaade seerndude ko boni e ko moƴƴi… alaa ngaal pellital, 

yonta mo nganndu ɗaa Ko hesɗi fof naata heen ko moƴƴi e ko boni fof foti heen. 

Holto needi men hanki woni 

Holto yurmeende mawɓe men njogi noo hanki woni

Holto laaɓondiral deedi leñol ngonnongal ɗoo,  hanki woni

Holto yiɗannde banndum en ko yiɗani hoore mum, e añande  banndum en  ko añani hooore mum, ngonongal ɗoo hanki woni e renndo men hannde, 

Ɓernde fof njoorii, Hakkillaaji e miijooji jooni ndaɓɓinii. 

Haalde ko moƴƴi e feewnude ko moƴƴi,  jooni ɗuum hay gooto softanaani hay kaaloowo

Ko fayti e ɗuum ɓe keɗotaako. 

Yonta hannde faarnorii ko wadde «buz» e internet ƴettude naate, janane (fotooje) e vidooji,

Ɗi nganndu ɗaa ko kersiniiɗi, walla jurminiiɗe, ena cara ɗum e weeyo (internet) kulaani kersaani, suurtude yimɓe, banndum en e neɗɗo hono mum’en. 

neɗɗo noon kala ko nganndu ɗaa a yiɗaa ɗuum yiyee maa.  hoto hollu ɗuum e yimɓe woɗɓe,  sibu so a yiino ɗum e hoore maa no wayata muusdema nii, so goɗɗo yiyii, ɗuum e hoore mun ko noon wayata muusde ɗum, 

Njiɗɓe wiyde tan ko hooram puɗɗortoomi ko yoo en ndeeno no feewi, whatsApp, viber, imo, 

Facebook, messenger, Ekn.. 

Ndeeno ɗen no feewi ko mbatten heen publiee koo

Ndeeno ɗen hollirde heen, geɗe ɗe nganndu ɗaa, ena gaddana yimɓe woɗɓe, caɗeele fawde e mum’en gacce Ekn… 

aduna. Ko sutura so tawii a yiɗii ɓooyde suuraade a suurat bannde en cuuraa yimɓe, hono maa en. 

Wonaa ko njiyi ɗaa, yimɓe bonɓe, bonnooɓe ena kollira fof annene, njantaa heen ngonaa e hollirde a wonndaaka ko moƴƴi, a wonndaaka ko boni ko woni goonga, e ko woni fenaande fof haaju maa alaa heen, aan kay awaɗat 

Koɓe mbiyata koo "partager"

Neɗɗo ko ɓernde e Hakkile

Neɗɗo ko ɓernde, e Hakkile,
kono kadi ɓernde e Hakkile, ko geɗe ɗiɗi, ceertuɗo.

sibu koddiigu e ballondiral, daaɓo-ndirooje neɗɗo so bonii ɓernde Hay so moƴƴi Hakkile, so ɓuraani reenaade e reen-taade waawa taa gollude ko  moƴƴi, Sibu So ɓernde ɓawlii tan Hakkile wumat.

Neɗɗo noon so Hakkile mun wumii, tan heewi ko haɗde ɗum anndude walla waawde, seerndude ko boni e ko moƴƴi.

kadi ina waawi [nawde] neɗɗo o haa yejjita hoddiro, yejjita fodde, yejjita yurmeende, yejjita nguurdam aduna ina raɓɓiɗi, Kadi ÑIƁAAKI KOKO ƁAARII»

yejjita neɗɗo ko neɗɗo tan hay gooto e men ɓuraani goɗɗo, o « sibu GENO ndaarata e men tan ko golle men e ɓerɗe men»

So GENO ardiniima yimɓe hoto sikku o waɗiri ɗum ko aan ɓuri ɓe gardi ɗaa ɓe, walla ko aan o ɓuri yidde e maɓɓe.. ko haalaa fof mbiyaa alaa ko fewjaa fof mbiyaa, ko welmaa koo tan wonata, ko heɓaa fof kaatti-naa e hoore maa

to ɗiɗi keɓaa fof mbiyaa ko gootel. sibu ko aan ardii, ko aan ɓuri anndude, ko aan ɓuri doole. 

Pulaar wiyi

Pulaar

Pulaar wiyi"

baaba maayi,galle bonii, ko mallol afo rewi ɗoon.

faaburu wiyi ko ndiyam kono wiyaani pasɗam.

fenaande ene jogi koyɗe ko dogiri kono alaa dote ko jooɗiri

Fenaande ena yaawi koyngal kono suusaa yolnde.

Gaynaako paabi anndi laƳooji.

Gujjo yiɗaa nande palee.

Humi mbeewa e laaci ko majjere.

Jontaaɗo yoo socco sabu mooso bettat.

Jonnde nafi ko loonde.

Ko dahaaɗo laaɓa njanngu .

Ko cakkudi ñiklata defoowo.

Kural ngal woora taama teɗɗin becce ma yana heen.

Kaangaaɗo safrirtee ko haa ɗaayɗo dañee.

Koyngal gootal iwde e ligi heewa koyɗe haɗa taa ɗum joftoyde .

Leggal ɓooyde ɗum e ndiyam wattata ɗum nooro.

Maayo yonaani keerol.

Mo gacce ngoƴi,sellu.

Mo wontinii ko wonaani naamnde ko jogaaki .

Mehre woppaani wiige e wiinde.

Mo suwaa lummbo hoto jal jooliiɗo

Naange yoornata ko hollaka.

So haawtaama mbaawka baaba lacciri, tawata ko neene hiiraani he galle.

So gacce mbaɗaama hiiraande, rimɓe ko noon mbaalata.

So sagata wiyii remataa maa yah ko ɓuri caasol mum.

So lekki ɓesni, ɓadiima leydi fooftina sammooɓe.

So gite colaama mbaɗaama e mbeɗu ko ndaare daŋaama .

Saa wuuri kaa kalfaaɗo so ɓiye ari wona jiyaaɗo.

So faabru hoɗii dow, jam alaa les.

So cide njarii karaw, yoo njettu lawƴoobe kaake.

So kellifaaɗo fellitii ñaamde jiiba yoo reedu mum wiy tef.

So mbaroodi yari karaw bone mum fuuyii.

So junngo ɓooyii e ngaska, ko jam tawi toon.

So yelatooɓe mbaɗtii wayde sadaka, ñaagotooɓe peɓɓat.

So poɗɗel wujaaka, yo ɗalde e nehal mum.

Sa riwi gertogal a ñaltoyii polis wona kus tan mbiinoɗa .

So doole ndonki yoo doole keɓɓo .

So arsuka fadii nayewu ko ronooɓe njinnganaa

So jom bara heggii ne maa buubi ngabbo.

So goonga haalaama bale ndimmboo.

So gacce mbaɗaama hiiraande, rimɓe ko noon mbaalata.

So baaɗi njeeɓaama tawata ko nay e baali ngoodaani .

So poɗɗel wujaaka, yo ɗalde e nehal mum.

So gujjo resii penoowo, koyeera jombaani.

Tafde labangaal ŋiiwa tiiɗani tiiɗi ko sengonoy de ɗum

Waliyu tiiɗaani ɗo nelaaɗo waali

Weetii weetaani won ko heddii e jamma.

Woodani gumɗo ko wiiyde jamma wuli kono niɓɓiɗi ko njooram gitaagu .

Woodani jiire ko aastaade basaale kono wona yeddondireede keeri.

Yeewtere muumo e gumɗo ko muñal wallitortee.

ƁiBBE FULƁE HEEWƁE KO YOOLƁE KOYE MUN

ƁiBBE FULƁE HEEWƁE KO YOOLƁE KOYE MUN.

So en njaawaani en njaawnaaki e feere, ɓe njoolora feccere e yonta men janngoo taw ɓeen haydara alaa ko mbaɗi koye mun. 

So a wiiɓe leñol, ɓe mbiyi maa woppu kaan ko mawɓe men hanki  ɓee,  doŋkani koo, enen ɓe mbaawa naa koye mum’en 
hannde ɓee alaa ko mbaw ɗen ɓamtude e ɗuum. 

ɓe mbiyi renndo men hannde waɗaa koye horde hippaa, kala keɓɗo e men damal,  yoo yejjit demal, so dogiine hoto yeccuto
hay caggal mum, 

ɓe njangi, ɓe njannginaa ko peeje e ɗemɗe  tuubakooɓe, kala to ndewi ko bonnooɓe, kala ko jaɓɓi ko yoolooɓe, needi, diine, e aadi njanandi fof koɓe, bonnitooɓe. 

Hannde kam "woli" tugooru, mukooru, tinndi e cifri fof ciifaama. 

Joli jooni ko "aaniverseer, fete de meeere" Ari wiyi ko heddii koo ko maa laaɓe cer. 

ɓiɓɓe fulɓe jooni kala to kaali konnguɗi nay pulaar, faam heen kongol gootol e feccere, ko Wolof jilluɗu [tuubakoore] 

weeɓa taa weeɓan taa leñol heɓde hoore mun, an ndee heen, hefti nee heen itta nee heen, kadi geɗal mun, haa timma, taw yimɓe mun e yonta mun Ndaraaki, Ndaranaaki, ɗum ndadaaki, haa tiiɗi, tinnaaki, kuutoraaki ɗemngal mu-men njiɗaani, mbin ndaani, njiilaaki, mbittaani Hanki munen, paarno raaki, hannde mu-men, pooɗa naaki, hay jey mumen. 

MI AN-NDAA FOF HOLNO PULLO BII PULLO HUCCIR TA E PULLO BII PULLO HONO MUN WIYA ɗUM, AAN KAM HOL KO SAAbii A WINNDA TAA E ɗENNGAL «FARAYSE » KO PULAAR TAN ɓur ɗaa heewde winndude.

Wallude leñol mun

Wallude e wallidde banndum en, ko wallude hoore mun, 

Kala kaa yiɗaa wiyeede Hoto wiy  ɗum bannde en

kala kaa yiɗaa waɗeede hoto watɗum bannde en.?

kala kaa yiɗaa wotɓe mbat maa hoto wiyi yoo wotɓe mbat noon bannde en? 

kala kaa yiɗa naa hoore maa hoto yi ɗan ɗum bannde en.?

kala ko ngañan ɗaa hoore maa añan ɗum bannde en.?

banndam tinno ndaar ko ena nafa bannde en fof mbaɗaa ɗum. 

banndam kala ko ena nafa bannde en fof ena nafmaa.?

banndam kala ko ena nafa leñol maa fof ena nafmaa.?

banndam kala ko nawataa leñol maa yeeso nafataama.?

banndam tinno ndaar ko ena walla leñol maa fof ndarono 
ɗaa ɗum.?

banndam tinno ndaar ko ena ɓeeyda jam e leñol maa gollaa ɗum. 

MIIM DEE KALA Ko INA WALLA BANNDAM EN INA WELAMI. 

MIIN DEE KALA KO INA NAFA LEÑOL AM ENA NAFAMI

kala balloowo fulɓe komi balloowo ɗum kala belaaɗo fulɓe ɓeɗa welaa ɗum 

on NJAARAAMA 

Holno defte pulaar keɓortoo e nder internet

Holno defte pulaar keɓortoo e nder internet

o ɗon nganndi hannde, nguur-ɗen koy aduna mo nganndu ɗaa, ko wiytee, koo, numerique"
telfoŋ… ordinaateer, Ekn..

feccere e men walla nii, mbi’en ko ɓuri heewde e men, hannde
ko heen ñallata, kiira heen won heen kam ena mbaala heen,

Ko ɗuum sabii, jooni ko gooto, gooto tan njiytaa jogiiɗo. haaju e sootde, deftere walla, joññina telepoŋ mun hippita deftere, wona e janngude.

Ko ɗuum saabii kuutorɗo  keewɗe jooni kañum enne gabbiima yimɓe ɓee, mbela ena mbaasa woppeede, njejjitee genal mum’en yooloo, e ɗeen kuutorɗe eɗen mbaawi limde heen teleeji, rajooji, e defte ekn.

Hannde noon ender yoowtere men ko holno defte ɗee, loowirtee, e  telefoŋaaji, mbela haɗe ɓura ɓatttaade en.. Hakkillaaji men, paya e majje e sahaa kala, haa teeŋti noon e Defte, pulaar sibu haɗe njeyaa e defte ɓurɗe tiiɗde, hebde e nder internet.

Ena gasa wonnde taw heewɓe e mon ena ganndi Siɗuuji internet keewɗi taw defte pulaar ena keɓee heen kono miin kam e witto, am ko site gooto tan mbaɗɗo faayida njiymi heen

O wiytee ko "Worldreader"  Hamo arda e "opera mini"

Kadi ko heen. O ɓurata welde huutoraade sibu aɗa waawi hay wadde heen " telecharger, defte Hors ligne, Woni hayso taawii a
Alaa connexion, aɗa waawa janngude ɗum no weldu maa fof.

So ɗuum ɓenni kadi jooni so on mbelaama, oɗon mbaawi heɓde application, o to.....
"google playstore".

so a waɗii ɗum telecharger haa yettiima, a udditii. Mbindito ɗaa  (cree compte )
So gaynii hankadi, defte ɗee maa  njaltu, heddii tan ko njiilo ɗaa ko welmaa fof on njaaraama...

so tawii a faamaani aɗa waawi ndaarde wideo amen to youtube. Nena les ɗoon seeɗa

so goonga yontii Yoo haale

Fulɓe Hannde Yontii yoo Daare.

So Goonga Yontii yoo haale.

Mo Alaa e Goonga fof fenaande yoo Heeɗne.

Ko fenaande juuti fof goonga maa meet Haaleede.

Ken Daɗaaɓe e Huunde fof yimɓe fof e Leyyi fof ko enen ngoni Heen ndaare.

Fannu fof ko Leñol men woni heen woni Heen ndaare.

Koy Suhaaɓe Waɗa noo Yaakaare.

Njangaa ngandaa. njaŋnginaa Naftoro-ɗaa Timminaa Paandaale.

Mbaasaa wonnde yakki Aawdi kadi Tasi yaakaare.

Debbo e gorko suka mawɗo e jomwaare.

Ngaree ndeen ten ngonen neɗɗo Gooto ndenden faandaare.

Ngoppen cokki woli kañum e Tonkaare.

Kala fijirde Hannde nde alaa nafoore ko ustaare. 

Hannde ko jaŋnde tan e golle ngaddata ɓamtaare.

Fulɓe Hannki nden-ndunoo Faa-ndaare.

Hayso ɗum ne heddii Hannde ittaani yawaare.

Fulɓe Hannki Ndaraninoo ko ɓamtaare.

Hayso ɗum ne Heddii Hannde ɓeeynaani ɓamtaare.

Fulɓe Hannki njiɗaano gacce mbonna-taano yaakaare. 

Hayso ɗuum ena woodi Hannde kam nattii Heewde.

Fulɓe Hannki ndarani-nooko ɓurnde e ɓamtaare.

Wadde noon ngaree ñeemtinen mawɓe men ngoppen ɓurnaade.

ɓuraa tan ko ɓurniiɗo mo mdaartaani ɓurtaade.

Haala maɓɓe yoo yime winndee kadi yoo ndaare.

ɗuum wonanta en tan ko poolgu e ɓamtaare.

(banndam sehilam giɗam giɗo fulɓe ngaccon Hakke onon fof on njaaraama)

Kono so goonga yontii tan yoo haale

Aan Afrique somi mijiima Hanki maa tan

Aan Afrik somi mijiima hanki maa tan, gitam mbeddoo gonɗi.

ɓerndam hecciɗa, hakkillam ruttoo, e ɓeen ɓe ƴiiƴa meeje mum’en ndufaa mbele hannde ɓesngu maa ina jeya hoore mum, miijo mum, golle mum haa e anniya mum, 

Aan Afirik somi miijiima hanki maa, e oon aduna mo hay foofaango ena sattirno maa, 

Funnaange hirnaange rewo e worgo fof añɓe maa ena kurlii maa, no colli e ñaande, no ndaddo e jiiba, kamɓe fof haɓe mbay emaa. 

E oon jamaanu muusnooɗo, mettunooɗo emaa. 

giɗo alanaama, hay jurmotooɗo woodanaanima,  haydara alaa e moƴƴere koɓe kaandinno maa

ɓe piyi ɓe njaɓɓi, ɓe mbaɗniima kaa yiɗaa, ɓe pawi emaa hay kaa welaaka fof tan mbele haɓe keɓa ɓernde maa, jawdi maa, ganndal maa, jabaraagal maa, nuunɗal maa, ɓe njoolora heen ɗemngal maa.

Kono nde tawnoo kaa naange aduna ko jamma jenngi fof maa weet haa gite, njiida, 

Afrik a jokkii hare e haɓtaade hayso heftaadema ɓeen yoolɓe hanki maa, wonantaa huunde weeɓnde ɓesngu maa, 

Afrik a heɓii hoore maa, to kinɗe, to innde. E fannuuji goɗɗi, keewɗi, kono haa jooni, a heɓaani hoore maa, a heftaani ɓerɗe e Hakkillaaji ko heewi e ɓesngu maa.

Afrik a jibinaani, dooñooji, kono heewɓe, ko wahliiɓe e ɓesngu maa 

Ɓerɗe maɓɓe ko joornaaɗe,  wonaa yiɗde hay yurmeende ɓe ngalanaama, ɓe ngalaa emaa. 

Ɓe njanngi ɓe Njaginaa jooni ko mawnikinaar, suusde gacce, yoorde ɓernde, hay nuunɗal seeɗa taw heewaani ɓe ngalaa.

Ɓe kulaani fende, hay yeeyde leñol e ɗemngal so tawii won koɓe keɓata heen haɓe kaandini ɗum emaa, 

Wonaa jikku maa moƴƴo oo, tan ɓe njeeyi jooni hay ɓernde maa, ɓe mbaɗii, ɗum pecce, pecce, gooto, fof ina fooɗira bannge ena sikka ko kañum tan hanndi emaa..... 

Aduna oo ko gooto

ADUNA OO KO GOOTO KONO NGOŊKA MEN HEEN WONAA NGOOTA

gooto e men kala, Ena joogii no ndaardata Aduna oo, gooto e men kala ena jogii no Yiirata Aduna oo, taw jidaa e goɗɗo oo ɗuum fawii tan koy jikkuuji men golle men, pellital men Haa e Miijooji men,e Anniya men.

Yeru so tawii miijo maa ena Moyyi anniya maa ena rewilaawol pellital maa ena feewnitii yimɓe, ko ɓuri heen heewde, njogiɗaa Ko Jikku neɗɗo nuunɗuɗo ko weeɓaani hannde koo.

Ndeen Daaroggal ngal ndaardirtaa Aduna oo, ngal njiyataa heen tan koko Laaɓi njiyataa heen koko feewi njiyataa heen tan koko fooccii»

no aduna oo waynii ko noon tan njiirataamo, firti ɗum njiyataa heen koTagoore Waɗnde faayiida kadi ñande fof maa yiyi heen ko ena ɓeeyda kulol maa Allah subhaanahuu, wataalaa.

Kono noon so tawii daaroggal ngal ndaarirtaa, Aduna ngal ena niɓɓiɗi ɓernde maa ena niɓɓini Aduna oo fof niɓɓiɗirte, hay ñalawma nanngirtaa ɗum ko jamma a waawa taa seerndude ko weli e ko metti, ko feewi e ko feewaani huunde fof nanngirtaa ɗum ko caɗeele.

Hayso tawii noon ko nafoore maa Ko weli e ko Metti fof ena metti tomaa alaa fof ko feewatmaa alaa fof ko feewnitto maa:

Teleeji leydi men Sénégal

Tele laaamu e tele politique, e poltiseeji, Haalooɓe ko mbelaa
ɓe kulaani fende, kulaani fenaande kadi kulaani fenannde
Hay gooto… ne na Senegaal.

Tele ɗaminiiɗe, ene wonndi e tele ɗaminiiɓe, ne senegaal

Tele baawɗe, Yaade «Gambi" woɗoya ton en direct holla Senegaal-naaɓe ko kewi Gambi, ne Senegaal.

Kono tele Senegaal-naaɓe e tele miskiineeɓe, tele ɗe ngoŋka e nguurdam ko wayno jam, caɗeele, mbellemma mettere. Humpito e humpidde, Senegaal-naaɓe, ngoni haajuuji mumʼen e hammuuji. Mumʼen ngalaa Senegaal… e gite maɓɓe hay baali e nay ɓe ɓuri ittaande geɗal e yimɓe leydi maɓɓe..

Ko waɗi daaka #medinagounass haŋki koo nguu. cummu mawngu boomngu heewɗe

Mi haaldaani ɗum yiɗandeɓe kono sinno ko leydi Farayse ɗum waɗnoo hay Makki sal ko ɗuum waalata haalde mi haalaani #RTS teleeji goɗɗi e ko nanndi heen.

No yaadu way fof ɓuranii en jonnde

NO YAADU WAY FOF ƁURANII EN JONNDE

Eɗen njaha, Eɗen ngarta, kono haajooni, k'en aanɓee.

Nguu njiilaw muusngu, ɓurangu en jonnde, wontanii en tamperee.

Ko enen dey cuɓii, cuɓanii, koye men yaadu mbiiy" ɗen jonnde nafataa, naftataa hay loondee.

En kulaani yolde, otooji, e laaɗe diwooje, fof k'en jolooɓee.

En ngonaa liɗɗi, kono hay maaje lugge, e kaaɗɗe fof k'en juuwooɓee.

Kala to nanɗen [mbellema] neema, e ɓamtaare, woɗɗi ɓatti k'en yahooɓee.

Jibinaaɗo, jiɓdinaa e teppere mun maa ɓooy nannde yoo Alla wat jaañnjee.

Laddeeji mettuɗo ene ɓooyee.

Leydi e gure men ene mbayree.

Banndiraaɓe, e sehilaaɓe, men caggal men ena ngoppee.

yiɗɓe, e ɓesnguuji, men ena njeewna en ene njeewnee.

hay mo añi yaadu, yiɗi jonnde e jooɗaade waawaa sibu subaha kala ɓesngu ina werti juuɗe ko waɗaa, e kunuɗe ene ndaartee.

Mehre mehre mahaani feere?

Golle men.
Paamee noon mehre mehre mahaani fehre ;

Ko ɓuri heewde woto on tawe e dinndeere ;

Ngati joɗnde e lelnde ngaddata ko mbeejoor ;

Suka e mawɗo, woto mo sabbii njettoor.

Woto mo ŋaññii sabu yi’aani kaari,

Maccuɗo hoore mum wonndaaka njeenaari,
Heppataa, haaɓataa, wonaa wuyaa-wuyaa,

Yetta doole mum taw ƴeewaani ɓeya.

Ɓale Pulaar laaɓɗe ko pinal e ganndal ;

Luural alaa, Pulaar ko huɓeere dañal.

Worɓe huɓɓuɓe, ɓe kulaano geƴƴelle,

Leeɓtiranooɓe pette e kelle e meselle,

Njeenanii on piɗtaali dey yo ɗum faame,

Ngam ferande on laabi momtooji haame.

Biifnagol piindi hannde yakaare janngo,

Yowitii tan ko e jokkorɗe haŋki e janngo.

Tule e caaɗli e kaaƴe mbirni ɗee dame,

So eɗe ngudditee ko maa pellital ɓamee.

Ndeento-ɗee pitti gaño mon mo yeeso kooñoor,

Ngati sago makko, ko yo ɓerɗe mon njoor.

(ittaa koy deftere JALO GUMƊO)

SO JEEWO BONII, GALLE BONII SO AFO BONII, GALLE BONII,

So jeewo bonii, galle bonii so afo bonii, feere bonii
Meeɗiino e sahaaji jawtuɗi, gorko gooto, ñawu heɓi mo. O jippii ndaɗɗudi. Yanti heen kadi o wumi.
Ɗo o jooɗinoo e ɓuuɓri huɓeere makko omo miijoo no nguurndam makko jogori wattinde sabu omo resi debbo cukayel ko ɓooyaani, omo tawri ɗum jeewo makko. Omo miijoo, omo miijoo, haa foondu mariyaama ena doga ndaddo, yettii, sorkii e nder wutte makko.
Ndaddo yettii oo, wi’i mo : “Rokku am foondu nduu, mi wumtin maa !”
Foondu nduu ne wi’i mo : “Daɗndu am, mi artira ngoraagu maa !”
Gorko oo aani sabu omo yiɗi waɗtude yi’de, tee omo yiɗi ne ngoraagu makko arta. O noddi jeewo makko oo, o habri mo ko foondu nduu e ndaddo oo kaali koo. O naamnii mo hol ko woni heen miijo makko.
Debbo jeewo oo naywii, tee gorko oo ena wa’i no nattii waalde to mum. E kiram mum debbo sukaajo oo, owi’i gorko oo : ”Gite kay ɓuri wonde hannde ko potɗaa ndaartude, sabu ko gite nji’ata, kersata.”
Gorko oo wi’i mo : “Mi nanii haala maa. Noddan am Hammadi, ɓiɗɗo men afo oo.”
Hammadi ari, yumma yahi. Baaba oo habri mo ko foondu nduu e ndaddo oo kaali koo. Hammadi wi’i : “Baaba, muñan am mi ara.”
Hammadi fa’i ñaandeeji, tuufnii toon pooli, jaggi heen wooturu. O moofti, o addi ndu, o wi’i baaba oo : “Ndah nduu ɗoo foondu, ndokken ndu ndaddo oo yaha, o ñaamoya, ndaddo oo artira gite maa. So o yahii, ɗaccen foondu riddanoondu nduu, nduun ne artira cellal maa.”
Ɓe mbaɗi feere afo fewji ndee. Ndaddo oo ƴetti foondu ndu tottaa nduu ñaamoyi ; foondu ne dogi, daɗi e bone ndaddo. Foondu nduu e ndaddo oo fof mbaɗi ko mbi’noo koo woni artirde cellal makko. Ndeke ko feere afo heɓɓitii baaba oo.
Ɗuum addani haaliyaŋkooɓe Fulɓe wi’de : So jeewo bonii, galle bonii. So afo bonii, feere bonii.

Ceergal wonaa feere dewgal

CEERGAL WONAA FEERE DEWGAL

💙 mbele so yimɓe ndesondirii nanondiraani paamondiraani woni feere mumen tan ko ceergal"

"mo wiyi ceergal, ciftina yimɓe caɗeele dewgal sibu Hannde hayso njurum e muñal fof maayaani haa laaɓi ustiima kadi nattii heewde no ndeen nii. 

ndeen nde yimɓe ɓurnoo nuunɗude, fooccaade waawde, muñje e suusde goonga nde, ceergal wonaano faaro, hay  feere lommbiinde, wonaano alaa ɗuum wonnoo kay  ko ngaanumma. 

ko maa siree, dow sammee les, ko anndaa eko waawaa fof waɗee so roŋkanaama, ndeen miijo ceergal addee. 

sibu e oon jaamaanu yimɓe ina ngandu noo ceergal tan woonaani feere, kadi safraani caɗeele (dewgal) 

« Seeede mun ko mawɗo gooto debbo jiɗɗo suhaaɓe jeewtanoowo, suhaaɓe baajotooɗo ɗumen jogiiɗo heen kadi coftal manngal. 

meeɗiiɗo "wiyde e nder yeewtere mun, kañum resaama dewle tati (3) ponnooɗe wonde dewgal gootal. 

«ɓe mbiyimo holno ɗuum wonirta» «o wiyɓe meɗa anndi kay tee ko kaalnatmi on koo onon suhaaɓe am kala e mon keɗiiɗomi, faami ko jiɗmi haalde koo,  waɗino mbiyrumi ɗumnii, heɓataa dewle ɗiɗi saha haa tati (3) taw saabii ɗum tan ko  ceergal, 

-Addanimi. Wiyde mi resaama dewle tati poɗnooɗe wonnde dewngal gootal.« saabii ɗum komi meeɗaani  maayireede hay jom galle gooto ɓe ndosondirmi min ceerti ɓee fof ko caɗeele ndewi hakkunde amen haa ceergal heɓi heen geɗal mun. 

kono wallaahi sinno tan ko woli wonnoo mi firtanno haalaaɓa cer… 

sabu to ngadori noomi e ko addannoo kam iwde ɗoon koo alaa fof to keɓmi ko ɓuri ɗum alaa kadi to keɓmi ko samori ɗum fof ko gootum!? 

alaa fof ko ɓuri mettude alaa heen fof ko ɓuri welde so wonaa to ɓuri heewde muñal e yankinaare? 

Ko calinoomi muñje caliimi jaɓde e dewngal am gadanal koo ko ɗuum joƴƴinimi e dewngal ngal ngonmi hannde ngal. 

wadde noon somi jaɓiino ɗum e muñje ɗum gila adana koy dewgal am gadingal ngal tan gonannoomi haajooni. 

taw yolnde juutaani, dewle kadi keewaani ɓesngu e ɓiɓɓe caraaki. 

«ko ɗuum addanimi wiyde sinno ko woli woonnoo mi firtat haalaaɓa. « ko ɗuum kadi addanimi wiyde mi resaama dewle tati(3) poɗnooɗe wonnde dewngal gootal»